Mu gihe iki cyaha cya Jenoside yakorewe Abatutsi cyategurwaga, kigashyirwa mu bikorwa, nticyakozwe gusa n’abari bafite intwaro cyangwa ubutegetsi; ahubwo, hari n’abandi bagize uruhare ruziguye cyangwa rutaziguye mu gutiza umurindi Jenoside yakorewe Abatutsi. Muri abo harimo bamwe mu bari bayoboye amadini n’abayoboke bayo.

Mu gihe amadini yagombaga kuba igicumbi cy’ubutabera, imbabazi, ubumuntu n’urukundo, hari aho yagaragaye mu rundi ruhande. Amatorero n’insengero byari bikwiriye kuba ubuhungiro, byahindutse ahantu habera ubwicanyi, aho bamwe mu bayobozi b’amadini batanze abari bahahungiyeho, abandi bakabashyigikira mu buryo butandukanye, binyuze mu mvugo no mu bikorwa.

Hari aho abayobozi b’amadini bagiye baburira abari bahungiye mu nsengero ngo baveyo, babizeza ko nta cyo bazaba, ariko nyuma bakabaha abicanyi. Hari aho abandi bafatanyije n’ubutegetsi bwariho icyo gihe mu guha icyuho gahunda yo kurimbura Abatutsi. Imyizerere yari ikwiye gukiza, aho gukiza ihinduka igikoresho cy’ubwicanyi.

Ibi byose byatumye habaho igihombo gikomeye mu kwemera n’icyizere abantu bari bafitiye inzego z’iby’umwuka. Abarokotse Jenoside yakorewe Abatutsi bagaragaje kenshi ko bababajwe cyane no kubona ko n’aho bari bizeye ko bazarokokera, habaye indiri y’umwijima.

Icyakora, nyuma ya Jenoside yakorewe Abatutsi, hari indi sura y’amadini na yo ikwiriye kuvugwa. Nyuma yo kubona ibibi byabaye, hari abayobozi n’abayoboke b’amadini bahagurutse bagira uruhare mu kubohora imitima, mu gusana ibikomere, mu gusaba imbabazi, no mu kwigisha ukuri n’ubwiyunge.

Hari aho insengero n’amasengesho byabaye igicumbi cyo gusana imitima y’abacitse ku icumu rya Jenoside yakorewe Abatutsi, kubaremamo icyizere gishya n’urukundo, ndetse no kwigisha urubyiruko amateka y’igihugu, hagamijwe ko Jenoside itazasubira.

Uruhare rw’amadini muri Jenoside yakorewe Abatutsi ruragoye kurwiyibagiza. Nubwo hatabaye uruhare rwa buri wese, ukuri ni uko hari bamwe bataye inshingano, bakarenga ku mahame y’ukwemera, maze bagashyigikira icyaha cy’ubugome bakijandika muri Jenoside yakorewe Abatutsi.

Kwibuka ibyo bikorwa ni uguha agaciro abambuwe ubuzima, ariko kandi ni n’uburyo bwo kwigira ku mateka, kugira ngo amadini, uyu munsi n’ejo hazaza, abe igicumbi cy’ukuri, ubutabera n’icyubahiro cy’ubuzima bwa muntu.

Kwibuka si ukurangarira mu mateka y’umwijima gusa, ni uburyo bwo gushishoza, gusaba imbabazi no guhitamo kuba ku ruhande rw’ubuzima, amahoro n’ubumuntu.

Uko kwibuka kose kukajyana n’isomo rikomeye: amahame y’iyobokamana agomba kurinda ubuzima, si ukubusenya