Hariho itandukaniro rikomeye hagati yo gufunga insengero zitujuje ibisabwa no gukuraho ubuzima gatozi bw’itorero cyangwa idini mu Rwanda n’ahandi hose ku isi.
Mu Rwanda, ibikorwa by’imiryango ishingiye ku myemerere bigengwa n’amategeko n’amabwiriza yashyizweho n’Urwego rw’Igihugu rw’Imiyoborere (RGB). Muri gahunda yo kunoza imikorere y’iyo miryango, leta yagiye ifata ibyemezo birimo gufunga insengero zitujuje ibisabwa ndetse no gukuraho ubuzima gatozi bw’amatorero yarenze ku mategeko.
Ibi bikorwa byombi, nubwo byose bigira ingaruka ku muryango runaka, biratandukanye cyane mu mpamvu bibangikanye, uburyo bikorwamo ndetse n’ingaruka bigira ku rwego rw’amategeko n’imikorere.
Gufunga insengero zitujuje ibisabwa: Impamvu n’inzira bicamo
Mu mwaka wa 2024, Leta y’u Rwanda yafunze insengero zigera hafi ku bihumbi 10. Icyo gihe, RGB n’izindi nzego z’ubuyobozi bw’ibanze zakoze ubugenzuzi bwimbitse, basanga hari insengero zitubahirije ibisabwa ku bijyanye n’imitunganyirize y’inyubako n’umutekano.
Insengero zafunzwe kubera impamvu zirimo:
• Kuba inyubako zubatswe mu buryo butemewe n’amategeko cyangwa zishaje cyane.
• Kubura ibikoresho by’umutekano nk’ibifasha kuzimya inkongi z’umuriro.
• Kutagira ibyangombwa byemewe n’inzego z’ibanze cyangwa RGB.
• Kutagira ubwiherero bujyanye n’amategeko ndetse n’isuku idahagije.
• Kutagira abakozi b’inzobere mu by’iyobokamana bafite impamyabumenyi cyangwa imyitozo ikwiye.
Icy’ingenzi cyo kumenya ni uko gufunga insengero bikorwa by’agateganyo, kandi abayobozi b’izo nsengero bahabwa amahirwe yo kuzuza ibisabwa kugira ngo basubukure ibikorwa. Ni igikorwa cyo gukosora, si igihano cya burundu. Iyo ibisabwa byujujwe, insengero zemererwa kongera gukora.
Gukuraho ubuzima gatozi: Icyemezo cya burundu
Mu gihe insengero zifungwa kubera ibibazo by’ubwubatsi cyangwa umutekano, gukuraho ubuzima gatozi bikorwa ku rwego rurenze, kuko biba bivuze ko umuryango cyangwa itorero runaka utemerewe gukorera mu Rwanda nk’umuryango wemewe n’amategeko.
Urugero rwa vuba ni urw’itorero Grace Room Ministries, ryari ryaranditswe nk’umuryango uhuza amadini, ariko ryaje kwamburwa ubuzima gatozi tariki ya 10 Gicurasi 2025. RGB yavuze ko ryarenze ku nshingano ryandikishijweho, rikaba ryarakoraga nk’itorero ryigenga risenga, ritanga inyigisho n’ivugabutumwa, ibintu bitari bigize intego zaryo zemewe n’amategeko.
Gukuraho ubuzima gatozi bivuze ko:
• Uwo muryango utemerewe kongera gukora mu Gihugu, habe n’igihe waba ushaka kwikosora.
• Ibikorwa byawo bihita bifatwa nk’ibitemewe n’amategeko.
• Nta burenganzira bwo kongera kuganira na Leta ku bijyanye no gukora, keretse hifashishijwe inzira nshya yo kwiyandikisha nk’umuryango mushya n’intego nshya.
Iki ni igihano cya burundu, gishingiye ku makosa akomeye mu miyoborere cyangwa kurenga ku ntego z’amategeko.
Uko bitandukaniye mu buryo burambuye
• Impamvu: Insengero zifungwa kubera kutuzuza ibisabwa by’imibereho n’umutekano (ubwubatsi, isuku, ibyangombwa), mu gihe gukuraho ubuzima gatozi bikorwa iyo hari kurenga ku nshingano zemewe n’amategeko nk’umuryango.
• Ingaruka: Gufunga insengero ni igikorwa cy’agateganyo, na ho gukuraho ubuzima gatozi ni icyemezo cya burundu.
• Inzira yo kwikosora: Insengero zifunze zishobora kongera gukora nyuma yo gukosora ibitagenda, mu gihe umuryango wambuwe ubuzima gatozi utagira amahirwe yo kwisubiraho mu izina ryawo risanzwe ritahinduwe.
• Icyemezo cyemezwa na nde?: Insengero zifungwa n’inzego z’ibanze ku bufatanye na RGB, ariko gukuraho ubuzima gatozi bikorwa na RGB mu buryo bwemewe n’amategeko ku rwego rwa leta.
Mu rwego rwo gukomeza kwimakaza imikorere inoze y’imiryango ishingiye ku myemerere, Leta y’u Rwanda ishyira imbaraga mu gukurikirana imikorere y’insengero n’amatorero. Gufunga insengero zitujuje ibisabwa ni igikorwa cyo gufasha abayobozi kubona amahirwe yo gukosora, mu gihe gukuraho ubuzima gatozi ari igihano cy’uko habayeho kurenga ku mategeko bikomeye.
Ibi bikorwa byombi bigamije kurinda umutekano w’abaturage, guteza imbere iyobokamana rifite umurongo, no gukumira ikoreshwa nabi ry’izina ry’Imana mu nyungu bwite. Imiryango ishingiye ku myemerere irasabwa gukorera mu mucyo, kubahiriza amategeko, no gutanga umusanzu mu kubaka u Rwanda rwubahiriza amategeko n’indangagaciro.
Ifungwa rya Grace Room ritandukanye no gufunga insengero zitujuje ibisabwa. Yo yahagaritswe burundu, ari byo kwamburwa ubuzima gatozi