Nubwo abantu benshi bashishikajwe no kwizihiza Umunsi Mukuru wa Noheri, hari umugabo umwe ukomeje kugaragaza ko kuyizihiza atari uburyo bwo gusenga, ahubwo ko ari ubucuruzi no kwemera ubukoloni bw’abazungu ku mugaragaro.
Nzayisenga Modeste wiyise Rutangarwamaboko, bamwe bita Umupfumu Rutangarwamaboko, ni umugabo wo mu Rwanda wiyemeje kugarura imisengere gakondo, irimo kubandwa no guterekera, ndetse agakomeza kurwanya ubukoloni bw’abazungu (mental colonization) bwitwaza Kristo n’indi myemerere, bukibagiza Abanyarwanda imyemerere gakondo yabo.
Rutangarwamaboko, mu bisobanuro bye ku myemerere ya Gikristo, asobanura ko kwizihiza Noheri hamwe n’indi minsi mikuru ya Gikristo ari uburyo bwo gukomeza ubukoloni mu mitekerereze, bumwe bwakandamije abantu b’Afurika mu kinyejana cyose. Mu buryo bwe, kwizihiza Noheri ni ikimenyetso cy’uko abantu bo muri Afurika bakomeje kwizihiza amateka y’abakoloni b’Abanyaburayi, nubwo batarimo kubimenya.
Muri iyi nkuru ya Paradise, turareba impamvu Rutangarwamaboko abona Noheri nk’ikimenyetso cy’ubukoloni, ibyo avuga ku bucuruzi bwifashishwa mu gihe cyo kwizihiza uyu munsi, hamwe n’ukuntu atekereza ku myemerere ya Kinyarwanda n’icyo cyerekezo yashyizeho cyo kuyisubiza mu buzima bwa buri munsi.
Uburyo Rutangarwamaboko Abona Noheri: Kwizihiza Umurage w’Ubukoloni
Mu mboni za Rutangarwamaboko, ni uko asanga ubukoloni bwarahinduye imyemerere y’Afurika. Nk’umuntu wateye intambwe akava mu myizerere ya Gikristo cyangwa iy’irindi dini iryo ari ryo ryose, abona Noheri nk’ikimenyetso gikomeye cy’ubukoloni. Afata Noheri nk’igikorwa cyubahiriza ubucakara n’ukuboko kw’abakoloni b’Abanyaburayi.
Mu magambo ye, Rutangarwamaboko yavuze ati: "Iyaba mwamenyaga neza ko kwizihiza ibi bizanano (iminsi mikuru ya Noheri) muba mushimagiza ubucakara n’ubukoloni mwakorewe, mukaba mukibyishimiye na n’ubu, nubwo mwibwira ko ngo ubu mwabonye ubwigenge kandi imyizerere y’Abanyaburayi ari yo mahitamo yanyu, mwirata ngo ni gatozi kanyu (umurage wanyu) kandi ahubwo ari agahato kagiriwe abakurambere banyu, mukaza kukisangamo mutabizi."
Muri iyi mvugo, Rutangarwamaboko abona ko kwizihiza Noheri ni ikimenyetso cy’ubukoloni bushya bwashingiwe ku myizerere y’abakoloni. Abona ko nubwo Afurika yageze ku bwigenge, abantu bakomeje kwigana imyemerere y’Abanyaburayi, bagakomeza kwirata ngo ni umuco wabo, kandi ahubwo ari ubucakara bwa roho.
Rutangarwamaboko yiyemeje gukangurira abantu gusubira mu myemerere ya kera ya Kinyarwanda, bakava mu myizerere ya Gikristo, Islam, cyangwa indi myemerere ya kure y’ubukoloni, bagasubira ku Mana y’Abanyarwanda. Akomeza gusaba abantu gushyira imbere imyemerere ya Kinyarwanda, aho kubaha Imana y’ibihugu bindi cyangwa gushaka kugendera ku bitekerezo by’abanyamahanga.
Rutangarwamaboko, muri uyu murongo yagiyemo, yagiye yitwa Umupfumu Rutangarwamaboko, na we agahamya ko ari umuyobozi w’imyemerere ya gakondo. Yashakanye na Umuziranenge Sana Cynthia, ku wa 30 Nyakanga 2017, mu birori bya gakondo byabereye mu Ntara y’Amajyepfo, mu karere ka Kamonyi. Mu rugendo rwabo rwo guhesha agaciro imyemerere ya Kinyarwanda, Rutangarwamaboko n’umugore we bafite intego yo kongera kubaka umuco w’Abanyarwanda bishingiye kuri gakondo yabo.
Noheri Muri Iki Gihe: Ubucuruzi n’Ingaruka Zayo ku Muryango
Noheri, muri iki gihe yabaye igihe cy’ubucuruzi, aho abantu benshi bacuruza ibicuruzwa bitandukanye, bakanongera ibyishimo by’iminsi mikuru, dore ko ibikorwa by’ubucuruzi biba byubatswe mu buryo bwagutse. Ubu bucuruzi bwiyongera buri mwaka mu buryo bwo kureshya abantu ku byo bagura, kuva ku myenda, ibikoresho by’ikoranabuhanga, ibiryo, kugeza ku nzoga n’ibindi.
Rutangarwamaboko ntababajwe gusa n’uburyo Noheri yatangiye kwigisha abantu kuva kera, ari amatwara ya gikolonize bari bari kubacengezamo, nanone ababajwe n’uko ari uburyo bwo kwambura abantu umwanya wabo, ubusabane bwabo, no gutuma Abanyafurika bateza imbere ubukungu bw’Abanyaburayi mu buryo bwo gucuruza ibicuruzwa byinshi bagura imyambaro ya wa mugabo bita Pere Noweli, ibiti bya Noheri, ….
Yavuze ko mu Bushinwa (China) kugeza muri Dubayi (Dubai), abantu benshi batari Abakritso, ariko ugasanga ari bo bizihiza Noheri kurusha abandi, batayizihije nk’umuhango w’idini, ahubwo bashishikajwe n’ibicuruzwa byabo bigiye kugurwa ku bwinshi.
Ubu bucuruzi bwa Noheri bugaragara cyane ku isi, aho amasoko atandukanye agerageza kwamamaza mu buryo busumbye ubwo yabikoragamo ngo arusheho gukurura abakiriya no kubashishikariza kugura ibintu byinshi. Ibi byibutsa Rutangarwamaboko ko Noheri itakiri ikimenyetso cy’idini, kuko yabaye ikimenyetso cy’ubucuruzi. We azakomeza yibande ku guhindura imyumvire y’Abanyarwanda no kubaka umuco wabo.
Rutangarwamaboko Yifuza ko Uharanira Gukomera ku Myemerere ya Kinyarwanda
Uburyo Rutangarwamaboko abona Noheri, ni ukujya kure y’idini gakondo no gukomeza gushyigikira ubukoloni. Akangurira Abanyarwanda bose kugaruka ku myemerere ya Kinyarwanda, aho abantu bashobora gukomera ku cyubahiro cyabo n’umuco wabo, aho guha agaciro imyemerere ya Gikristo yatewe n’abakoloni b’Abanyaburayi.
Akomeza kuvuga ko Afurika yabaye ikoloni ry’amadini atandukanye, ndetse akemeza ko gukomeza kwizihiza Noheri ari ugukomeza kwimakaza ingengabitekerezo y’abakoloni. Afite intego yo kwigisha ko Afurika idakeneye idini ry’abanyamahanga, ahubwo ko igomba kongera kubyaza umusaruro imyemerere ya kera, ubusabane n’ubusugire bwabo by’umwihariko ubw’Abanyarwanda.
Umwanzuro wa Paradise
Mu gusoza, Rutangarwamaboko asanga Noheri ari ikimenyetso cy’ubukoloni bukiriho, aho abantu ba Afurika bakomeza gutuma ibikorwa by’abakoloni birushaho kumenyekana. Ibi abivuga agamije kugarura imyemerere gakondo y’Afurika kugira ngo abantu bongere kubona Imana nk’uko bikwiriye mu rwego rw’ibyabo n’umuco wabo.
Bityo, uyu munsi wa Noheri ufite ishusho zitandukanye: kuri bamwe, ni igihe cyo kwizihiza ubuzima bwa Yesu Kristo, kugaragarizanya umuco w’urukundo no guhindura imibereho, na ho kuri Rutangarwamaboko ikaba ikimenyetso cyo kongera gukomeza ubukoloni bw’Abanyaburayi n’ubucuruzi bwabo.
Iminsi mikuru yose igibwaho impaka mu buryo butandukanye. Niba wizera ko Noheri ari umunsi ukwiriye kwizihizwa, ntuzatume ukubera uwo kwishimisha, kurya, kunywa, kwambara neza no gutembera, cyangwa gucuruza ibintu byinshi no guhaha byinshi gusa, ngo wibagirwe ko abawizihiza baba bagamije kurushaho kwishimira ko Umukiza Kristo yabavukiye.
Ukwiriye kuzicara ukiga byinshi kuri Yesu, ukamenya impamvu yavutse n’uburyo yavutsemo, uko byasohoje ubuhanuzi, aho bihuriye n’ahazaza mu buryo bw’umwuka, n’uko yarushaho guhabwa icyubahiro binyuze mu migirire yawe.
Nuhitamo kuyizihiza, ntuzacire urubanza abatayizihiza, kandi nuhitamo kutayizihiza na bwo bizabe uko. Buri wese azikorera uwe mutwaro, gusa kumenya ukuri birabatura, kandi ni byo Imana yifuza. Uzaharanire kumenya ukuri no kugukurikira, kandi ntugakabye mu kwiyizera ngo wime amatwi ibyo Bibiliya ivuga.
